25 lipca 2014

HISTORIA PROSPEKTÓW REKLAMOWYCH CIĘŻARÓWEK STAR

W dzisiejszym wpisie głos oddaję Piotrowi Królowi - człowiekowi, który jest autorytetem z niesamowitą wiedzą na temat historii Fabryki Samochodów Ciężarowych w Starachowicach i ciężarówek Star. Zapraszam do lektury!


Jak każdy producent, tak i nieistniejąca już niestety Fabryka Samochodów Ciężarowych spore środki finansowe inwestowała w materiały promocyjne. Były to zarówno plakaty, kalendarze, breloki, czapeczki firmowe i sporo innych, choć trzon reklamy stanowiły prospekty i broszury reklamowe. Jednak u Stara tzw. ulotki nie pojawiły się od razu, od samego początku produkcji. Stało się to dopiero w latach 50-tych. Jak wiadomo fabryka w pierwszym rzędzie musiała zaspokoić krajowe podwórko i takowe nie były zbytnio potrzebne. Dopiero gdy zaczęto myśleć o eksporcie pojazdów pojawiły się pierwsze, jeszcze bardzo ubogie prospekty. Niewiele z nich przetrwało do czasów współczesnych. Przykładem takiego unikalnego folderu jest STAR 27 – jednokartkowa broszurka A4 wydana na bardzo kiepskiej jakości papierze, nakładem Centrali Handlu Zagranicznego Przemysłu Motoryzacyjnego „Motoimport”, która jako pierwsza wydawała prospekty fabryki ze Starachowic. Oczywiście były również i bogatsze foldery, jednak były one drukowane z myślą o rynkach zagranicznych, na których trzeba było pokazać się z tej lepszej strony.

Prawdziwy rozkwit i wysyp prospektów Stara zaczął się jednak od 1962 roku kiedy to wydana została 30-stronicowa broszura pt.: „100 000 x Star”, przygotowana specjalnie na jubileusz wyprodukowania Stara z numerem seryjnym 100 000.  Zawierała opis wszystkich produkowanych modeli wraz z czarno-białymi fotografiami, historią fabryki oraz planami rozwojowymi zakładu i samochodów. Obiecująca okładka była tylko zapowiedzią tego co dopiero miało się ukazać.



W 1960 roku w kilku językach został wydany unikalny prospekt terenowego Stara 66. Przygotowany został specjalnie na Międzynarodowe Targi Poznańskie, gdzie miała odbyć się publiczna prezentacja pierwszego terenowego Stara. Po  lewej stronie jego mniejsza, późniejsza wersja. 




W kolejnych latach ukazywały się tzw. rozkładówki wersji zmodernizowanych - M1 i M2, wydane jako jedna seria.




W latach 1962-66 ukazały się dwie wersje pierwszego fabrycznego katalogu FSC Starachowice. W pierwszej wersji, ostatnią stronę zdobił pierwszy Star z silnikiem wysokoprężnym – model 27, natomiast w drugiej – pierwszy Star 66. Taki 8-stronicowy prospekt funkcjonował praktycznie jako jedna z dwóch fabrycznych reklamówek do 1966 roku. Wtedy to wypuszczono piękny, uaktualniony  16-stronicowy katalog wyrobów. Dotarcie do obu to obecnie spore szczęście.







W 1967 roku, już pod znakiem Przedsiębiorstwa Handlu Zagranicznego POL-MOT, ukazały się dwa rozkładane prospekty zapowiadające nowy model samochodu Star.  Model 28/29 znalazł się na nich – tu ciekawostka – w postaci jednego z ostatnich prototypów! Prawdopodobnie chodziło o to, ażeby nikt z konkurencji nie posunął się do skopiowania bardzo nowoczesnego jak na tamten czas wyglądu Starów. Zabieg ten powiódł się doskonale. Warto wiedzieć, że broszury przedstawiają dokładne zdjęcia detali kabiny prototypów zarówno wewnątrz jak i na zewnątrz co jest ewenementem w tamtym czasie! 





Foldery te wydane w ograniczonym nakładzie dość szybko zostały zastąpione wersjami z egzemplarzami seryjnymi Stara 28/29




Na początku lat  70-tych najnowsze ciężarówki Star trafiły na stałe do oferty eksportowej POL-MOT. Znalazły się m.in. w obszernym prospekcie specjalnych odmian Starów, katalogu pojazdów ciężarowych i przyczep. Podwozia starachowickich pojazdów znalazły się także w prospektach przygotowanych dla Jelczańskich Zakładów Samochodowych. Na zdjęciu widoczne są: katalog warsztatu Jelcz 574 oraz prospekt samochodu pożarniczego Jelcz 028 GSBAM – oba na podwoziach Star



Następnie wydane zostały prospekty-broszury z tzw. serii zapowiadającej nowe modele ciężarówek. Przedstawiały dwie, nazwijmy to „wizualne wersje”, nowego Stara 200 oraz ciągnik siodłowy Star C200, pokazywany jeszcze jako model z dłuższą kabiną kierowcy podobną do tej ze Stara 266. Ukazały się one w latach 1973-74 i bardzo szybko zastąpione zostały nowszymi wersjami – tym razem tylko z produkcyjnym Starem 200 i zapowiadanym terenowym 266 (ten drugi ukazał się w dwóch wersjach 1974 i 1975, różniących się nieznacznie danymi technicznymi)




W roku 1974 producent wydał trzy prospekty graficznie należące do tej samej serii: Star 200, Star C28 i Star 266 i wszystkie one były barwnymi rozkładówkami.  Zaraz po nich w 1975 wypuszczono trzy różne prospekty kolejnego modelu – 244. Były to całkowicie odmienne  od siebie broszury coraz bogatsze w szczegóły techniczne




Początek lat 80-tych przyniósł druk kolorowych prospektów wydanych wyłącznie na potrzeby zagranicznych wystaw, w których uczestniczyła fabryka. Pojawiły się dwie różne od siebie serie: pierwsza w 1980 roku, druga w 1983 roku. Właśnie ta tzw. biała seria była najbogatszą graficznie od lat 60-tych. W obiegu fabrycznym funkcjonowały chyba najdłużej, bo aż do 1990 roku, kiedy to POL-MOT „na własną rękę” wydał rozkładaną czarną serię formatu 2/3 strony A4








W 1981 i 1984 roku, ukazały się dwa unikalne wydawnictwa. Pierwszym był obszerny 50-stronicowy program produkcji formatu A5, pokazujący wszystkie dostępne pojazdy produkowane w Starachowicach wraz z ofertą podzespołów, odlewów, obrabiarek i nitownic produkowanych w Starachowicach. Niejako jego uzupełnieniem był wydany w 1984 roku prospekt ofertowy trzech podstawowych typów pojazdów Star: 200, 244, 266. W międzyczasie, w roku 1981 ukazała się również seria broszur POL-MOT na których m.in. znalazły się Stary




W 1987 roku ukazał się najbardziej poszukiwany i unikalny prospekt FSC Starachowice. Mała broszurka formatu A5, została wydana na pamiątkę startu dwóch Starów 266R w rajdzie Paryż-Algier-Dakar. Dziś jest to prawdziwy rarytas!




Wspomniana wcześniej tzw. czarna seria prospektów, została w 1994 roku zastąpiona wręcz tandetnymi broszurami. Był to jednocześnie swoisty znak czasów. Prospekty te wydane były w okresie gdy fabryka stała na krawędzi upadku i nie bardzo miała skąd brać fundusze na lepsze materiały promocyjne. Zmienione graficznie tzw. reedycje pojawiły się jeszcze w latach 1995 i 1998. W tym czasie wypuszczone zostały tzw. fiszki fabryczne, zawierające szczegółowe dane techniczne i listy wszelkich odmian podwozi Star. Miały one wygląd… dobrej jakości kserówek.

 




Po roku 1998 ukazało się jeszcze kilka serii prospektów, ale to już inna historia napisana pod bystrym wzrokiem niemieckiego właściciela który przejął fabrykę. Warto pamiętać że wydawanym prospektom towarzyszyły zwykle rzadko spotykane już dziś teczki ofertowe (na zdjęciu kilka z nich).



Autorem powyższego tekstu i zdjęć jest Piotr Król - specjalista w tematyce związanej ze starachowicką Fabryką Samochodów Ciężarowych i z jej ciężarówkami. Dziękuję, że swą wiedzą wzbogacił Czytelnię autoArchiwum!

Powyższa prezentacja to tylko fragment zbiorów Piotra. W kolekcji autoArchiwum prospekty Stara są jednymi z cenniejszych (ach ten sentyment!). W ramach uzupełnienia w dalszej części zaprezentuję prospekty zarówno wydane przez FSC, jak i jej kooperantów: Jelcz, SFA i WUKO.

Mały jednokartkowy folder Stara 20/21




Star 20 pokazany był też w ulotce Motoimportu wydanej z okazji Międzynarodowych Targów Poznańskich, które odbyły się w 1956 roku





Trzynaście lat później - w 1969 roku - Pol-Mot w wydanej przez siebie broszurze zaprezentował ryciny wyrobów polskiego przemysłu motoryzacyjnego. Wśród nich nie zabrakło także rycin ciężarówek Star z różnymi zabudowami






Tekturka w formacie A4 ozdobiona z jednej strony całostronicowym zdjęciem Stara



Ostatni prospekt "starej ery" wydany na 50-lecie starachowickiej fabryki w 1998 roku. Prospekt ten zapowiada także nowy model, z którym fabryka wiązała duże nadzieje na lepsze jutro





Wśród najważniejszych zakładów kooperujących z FSC Starachowice był Jelcz. To właśnie tam na podwoziach Starów montowano zabudowy mobilnych warsztatów i wozów strażackich

Jelcz 574 Z - mobilny warsztat na podwoziu Stara A660 M2 (prospekt z 1969 roku)




Jelcz GSBAM 2000/8+8 Typ 028 - wóz strażacki na podwoziu Stara 25 (prospekt z 1968 roku)




Jelcz 005 - wóz strażacki na podwoziu Stara 244 (folder z 1980 roku)




Jelcz 022 - wóz strażacki na podwoziu Stara P1142P (folder z 1999 roku)




Zabudowę kontenerową na podwoziu ciężarówki Star 28 oferowała Sanocka Fabryka Autobusów. W zależności od wykończenia zabudowa służyła ona do przewozu zarówno towarów zwyczajnych, jak i mebli, chleba, ubrań, mięsa oraz produktów, które muszą być przewożone w chłodni (izoterma). Poszczególne typy nosiły oznaczenia N-110, N-112 i N-113




WUKO to łódzki producent zabudów komunalnych działający już prawie 60 lat (w przyszłym roku okrągła - 60-ta rocznica działalności). Bazą do zabudowy były ciężarówki z Jelcza i Starachowic. W kolekcji autoArchiwum jest mały folderek wydany prawdopodobnie w latach 70-tych, cudem ocalone przed wyrzuceniem na malukaturę







I na koniec jako bonus mała ulotka firmy Auto-Adamczak, w której zbudowano jedyną replikę papieskiego Stara



11 komentarzy:

  1. Zdecydowanie kolekcjonerskie prospekty. Ten prospekt Stara z lat 60-tych z rosyjskimi napisami (szary) kilka dni temu poszedł na allegro za chyba 208 zł. Bardzo ciekawy wpis.

    OdpowiedzUsuń
  2. Witam, czy mógłbym prosić o zamieszczenie dokładniejszych zdjęć prospektu WUKO (tak, by widoczne były wszystkie pojazdy)? Prospekt jest rewelacyjny, w dodatku wygląda na całkiem nieźle zachowany. Z góry dziękuję i pozdrawiam. Paweł

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Nie ma sprawy. Będzie krótki wpis o tym folderze. Faktycznie - jego stan jest taki jak sprzed prawie 40 lat. Wypadł z książki przeznaczonej na makulaturę. Pewnie cały ten czas właśnie w niej przeleżał

      Usuń
  3. Witam,posiada Pan może w tej kolekcji cokolwiek na temat koparek KS 251 lub K 407 na podwoziu Stara 66 i 660?Szukam czegokolwiek na temat tych pojazdów.Dziękuję i pozdrawiam.Marcin

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Poszukam. Jak coś to będzie o nich wpis, albo proszę o przesłanie swojego adresu email przez formularz kontaktowy

      Usuń
  4. Witam, to bardzo piękne prospekty i ciekawy artykuł. Przypomniały mi one o książce, której tytuł z przerwami staram się ustalić od kilkunastu lat. Mam nadzieję, że to nie będzie zbyt duży "OT", jeśli tutaj o nią zapytam. Może Pan spotkał się kiedyś z takim wydawnictwem z lat 70. tratującym o ciężarówkach z całej Europy (a może i ze świata). Spory format, poziomy układ, gruba okładka z kolorowym zdjęciem dwóch starów 66 lub 660 (chyba nawet wziętym z broszury tych wozów)?
    Pozdrawiam.
    Michał

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Chyba wiem o jaką książkę chodzi. Często pojawia się na Allegro - i nawet ceny jeszcze nie są jakieś kosmiczne

      Usuń
    2. @Jakub Widła - to by było ciekawe, ja się na Allegro z tą książką niestety nie spotkałem. :( Pojawiają się tam dosyć często "Sam. Cieżarowe i Autobusy" Pana Podbielskiego, ale to nie to. Podejrzewam, że poszukiwana przeze mnie książka z lat 70. jest kontynuacją (nowszym wydaniem) pracy inż. A. Cichowskiego ("Samochody Ciężarowe - Opisy Techniczne"), ale w żaden sposób nie mogę tego potwierdzić. Znane mi biblioteki mają tylko wydanie z 1963 r.
      Pozdrawiam.
      Michał

      Usuń
  5. Witam, czy jest szansa na umieszczenie skanów z prospektu WUKO, o którym rozmawialiśmy parę postów wyżej?
    Pozdrawiam.
    Paweł

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Proszę o maila - poprzez formularz kontaktowy lub bezpośrednio autoarchiwum@gmail.com

      Usuń
  6. Witam . Seria małych jednokartkowych reklamówek ze Starami o ile dobrze pamietam składała się z 6 kart a na pewno z 4 różnych modeli. Po drodze były też prospekty ciągnika siodłowego star C60

    OdpowiedzUsuń