SKODA 105/120 - LEPSZA I BEZPIECZNIEJSZA

Skoda S100/S110 bazująca na swojej poprzedniczce 1000MB nie mogła długo utrzymać się na rynku, szczególnie zachodnim, gdzie czeskie auta były w miarę popularne. Obłe kształty w latach 70-tych wychodziły już z mody, a na topie były kanty i linie proste. Wiedzieli o tym bardzo dobrze również w zakładach AZNP i już początkiem dekady rozpoczęły się prace nad nowym, ulepszonym wozem mającym zastąpić archaiczną "setkę". Auto miało nadążać za europejskimi trendami zarówno w sferze stylistyki, jak i bezpieczeństwa. I można powiedzieć, że się udało, ponieważ przez 14 lat samochód z powodzeniem znajdował nabywców, a jak podają statystyki jeszcze w 2002 roku był on najczęściej rejestrowanym (właściwie przerejestrowywanym) samochodem w Republice Czeskiej. Model  roboczo nazywany 742 miał swoje 2 generacje: pierwszą w latach 1977-1983 i drugą noszącą oznaczenie "M" w latach 1983-1990. Dziś zaprezentuję Wam tę pierwszą, ze wszystkimi jej wariacjami, z coupe i kabrioletem włącznie.

Na początek jeszcze kilka ogólnych słów na temat Skody 742. Samochód ten mimo, że był zupełnie inny od swojego poprzednika zachował jego koncepcję: 4-drzwiowe, trójbryłowe nadwozie z silnikiem umieszczonym z tyłu. Przy okazji opracowywania tego modelu konstruktorzy zadbali także o bezpieczeństwo podróżnych: auto miało kontrolowane strefy zgniotu, bezpieczną kolumnę kierownicy, czy zbiornik paliwa umieszczony z tyłu. Ponadto zadbano tez o lepszą ochronę antykorozyjną nadwozia. nosił nazwy handlowe ściśle powiązane z pojemnością silnika i wyposażenia. I tak: wersje z silnikiem 1l nosiły oznaczenie 105 (początkowo także 1050), wersje z silnikiem o powiększonej pojemności 1,2l - 120. Na rynku brytyjskim dodawano jeszcze oryginalną nazwę Estelle, a w krajach Beneluxu Favorit i Rapid (obie dla wersji sedan!). Podobnie jak w poprzednim modelu, tak i tu zdecydowano się na produkcję wersji coupe noszącej oznaczenie Garde (na rynkach zachodnich Rapid). Do oznaczenia liczbowego dodawano także oznaczenie literowe oznaczające poziom wyposażenia (od najuboższego do najlepszego): S, L, GL, LS, GLS. Samochody napędzane były właściwie tym samym silnikiem co u poprzednika, nieco jednak zmodyfikowanym. Między wersjami 105 i 120 różniły się jedynie pojemnością. Ciekawostką w tej konstrukcji był układ chłodzenia, gdzie po raz pierwszy w Skodach mimo umieszczenia silnika z tyłu pojazdu, chłodnicę przeniesiono do przodu. Z tego powodu do układu trzeba było wlać ponad 11 litrów płynu chłodniczego. Z biegiem lat nieznacznie modyfikowano samochody, choć stopień modyfikacji zależał też od rynku. Zapraszam zatem do prezentacji, którą podzielę na dwie części: jedną dla Skody 105/1050, drugą dla 120. Na początku każdej z nich pokrótce ją przedstawię zwracając uwagę na różnice w wyglądzie w wersjach, tak by później z większą świadomością popatrzeć już na prospekty. 

Zatem zaczynamy!

105 / 1050

Paletę modelową otwiera wersja z najsłabszym silnikiem o pojemności 1046 cm³ i mocy 46 KM. Początkowo na niektórych rynkach miała oznaczenie 1050, ujednolicone potem po prostu do 105. Najuboższa wersja nosiła oznaczenie "S". Był to zupełnie podstawowy model, w którym nawet nie rozkładały się fotele, czy otwierały okna w tylnych drzwiach. Od lepiej wyposażonej wersji "L" odróżniały ją zegary i rączki drzwi, które w "S" miały postać uchwytów jak w autobusach. W późniejszych rocznikach wersje "S" i "L" można było rozpoznać po reflektorach z przodu, gdzie "L" otrzymała reflektory prostokątne (początkowo obie wersje miały okrągłe pojedyncze). Najbogatsza wersja nosiła oznaczenie "GL". Miała ona podwójne reflektory z przodu (ich średnica była mniejsza od pojedynczych), chromowaną obwódkę grilla i tylnego pasa,  okrągłe zegary z obrotomierzem, lepszą tapicerkę i kilka innych dodatków. Gdy w 1981 roku światło dzienne ujrzała wersja coupe nazwana Garde, do 105 GL zaadaptowano z niej deskę rozdzielczą oraz tylne poziome lampy zespolone (stosowane potem we wszystkich wersjach w drugiej generacji modelu 742). W późniejszym czasie dla większości wersji zmieniono także zderzaki z chromowanych na tworzywowe.

Chromowane obwódki zegarów stosowano tylko w pierwszych rocznikach

Tylny pas również ulegał zmianie. Początkowo w tylnym pasie umieszczona była kratka celem lepszego przewietrzania komory silnika. Szybko jednak okazało się, że przynosi więcej złego niż dobrego. Nie miała ona zbyt dużego wpływu na lepsze przewietrzanie komory silnika, za to zasysała bardzo dużo zanieczyszczeń. Przestano ją stosować w późniejszych rocznikach, a w jej miejsce montowano listwę ozdobną, którą to w ostatnich latach pierwszej generacji całkowicie usunięto. Przewietrzanie rozwiązano wprowadzeniem spoilera na tylną klapę, który przez otwory zasysał opływające samochód powietrze. Fenomenem jednak była 105 S na rynek brytyjski, gdzie montowano cały kompletny tylny pas z wersji coupe (wytłoczka z przetłoczeniem na dole charakterystycznym tylko dla Garde/Rapid oraz poziome lampy)

105 S w wersji brytyjskiej z tylnym pasem zapożyczonym z modelu Garde/Rapid

Prospekty wydane oryginalnie przez Skodę. Niestety brak na nich dat wydania. Co ciekawe pierwszy prospekt 105-tki był wydany zarówno jako 1050 jak i 105

Skoda 120 

Jest to przede wszystkim samochód z silnikiem o pojemności zwiększonej do 1174 cm³ i mocy 52 KM w wersji "L" bądź 58 KM w wersji "LS". 120-tka była dostępna z wyposażeniem na poziomie "L" (identyczne jak w 105 L), "LS" (mocniejszy silnik, podwójne reflektory z przodu), "GL" (tak jak 120 lecz z innymi przełożeniami) i "GLS" (wersja najbogatsza z chromowanymi dodatkami, podwójnymi reflektorami początkowo w chromowanej obudowie, potem w obudowie z tworzywa, poziomymi tylnymi lampami zespolonymi, lepszą tapicerką i zagłówkami w przednich fotelach). Podobnie jak w przypadku 105-tki tak i tu po 1981 roku stosowano 2 rodzaje desek rozdzielczych

Jak już wspomniałem Wielkiej Brytanii Skoda 742 miała przydomek Estelle. Ponadto różniły się od Skód z innych rynków również wyposażeniem

Skoda 120 LS Super Estelle

Skoda 120 LE Super Estelle

Skoda 120 LSE Super Estelle

Podobnie jak w przypadku 105-tki tak i tu prospekty nie mają nadrukowanych dat wydania. By określić przybliżony rocznik prospektu należałoby porównać kompletację samochodów z oficjalną specyfikacją

Wydawane były również zbiorcze prospekty, w których prezentowano wszystkie dostępne wersje. Tu mamy przykład jednego z pierwszych takich prospektów modelu 742, kiedy to w sprzedaży dostępne było coupe 110 R, bazujące na poprzednim modelu. Zauważcie również pomyłkę w tym prospekcie: zamienione miejscami są podpisy "120 L" i "105 S"

Skody można było zakupić również w Niemczech Zachodnich za pośrednictwem firmy Semex

Skoda 120 Garde

Najlepsza spośród ówczesnych Skód. Powiew luksusu i prestiżu po naszej stronie Żelaznej Kurtyny. Garde to coupe, które z sedanem ma wbrew pozorom niewiele wspólnego. Samochód o wewnętrznym oznaczeniu 743 produkowany był przez zakład AZNP w Kvasinach, o czym przypominała tabliczka znamionowa ze stylizowaną literą "K" jako logotypem. Co prawda rozmieszczenie poszczególnych elementów pojazdu jak i sam silnik ze skrzynią biegów (takie jak w 120 LS) były takie jak w sedanie 742, ale na tym podobieństwa się kończą. Samochód miał inne tylne zawieszenie, przełożenia skrzyni biegów, a wewnątrz inną deskę rozdzielczą, tapicerkę i fotele kierowcy ze zintegrowanymi zagłówkami. By polepszyć nieco osiągi jego przednia maska miała miej żeber (mniejsza masa), a szyba była bardziej pochylona (lepsza aerodynamika). Tak w gruncie rzeczy jedynie przedni pas, zderzaki i przednie błotniki były takie same jak w sedanie. Oprócz wnętrza i wspomnianej maski inne były: przednia i tylna szyba, boczne szyby, drzwi, tylny pas (z charakterystycznym przetłoczeniem), wybrzuszona tylna klapa silnika (z wyprofilowanym spoilerem). Samochód występował pod 2 nazwami handlowymi: Garde i Rapid. W dokumentacji można spotkać też nazwę 120 R. 

Prospekt przeznaczony dla klienta niemieckojęzycznego:

Na bazie Garde zagraniczne firmy przygotowywały także swoje propozycje kabrioletów.

Skoda Cabrio przygotowana przez niemiecką firmę Auto Meise GmbH. Ciekawostką jest zastosowany silnik o pojemności 1289 cm³. Sądzić należy, że są to już egzemplarze produkowane równolegle z poliftowym sedanem, w którym to po raz pierwszy zastosowano ten silnik. Przypuszczalnie rok 1984 (od 1985 były już w produkcji poliftowe Skody Rapid)

W Wielkiej Brytanii auto nazwano Skoda Rapid Cabriolet

Podobnie jak w przypadku modelu 110 R, tak i Garde była w swojej formie produkowana dłużej niż pierwowzór. Przykładem może być prospekt wydany w 1984 roku przez niemieckiego importera Semex, gdzie obok modeli poliftowych oferowana jest jeszcze przedlifrowa Skoda 120 G, czyli Coupe Rapid (zgodnie z opisem prospektu)

Na koniec jako bonus chce przedstawić Wam belgijski prospekt Skody, w którym nazwy poszczególnych wersji są zupełnie inne niż na innych rynkach europejskich: mianem Rapid nazwano zarówno wersje sedan jak i coupe, a najtańsza 105-tka to... Favorit!